Wyniki projektu
Ogółem, analiza empiryczna ujawniła istotny wpływ na sukces państw w procesie legislacyjnym UE narodowości oraz ideologii komisarzy właściwych w sprawie projektu. Zaobserwowano również oddziaływanie narodowości prezydencji Rady odpowiedzialnej za negocjacje w ostatniej fazie procedury legislacyjnej. Nie znaleziono natomiast wpływu narodowości i ideologii sprawozdawców na skuteczność państw. Biorąc pod uwagę powyższe rezultaty, przygotowano artykuł naukowy, który koncentruje się na cechach personalnych komisarzy, podczas gdy narodowość prezydencji występuje w badaniu jako zmienna kontrolna. Wyniki opisane w tym artykule są następujące.
Po pierwsze, narodowość komisarza jest istotnym predyktorem sukcesu państwa w procesie legislacyjnym UE. Państwo członkowskie jest zdecydowanie bardziej skuteczne, jeśli komisarz właściwy w sprawie projektu pochodzi z tego państwa. Co ważne, zależność ta występuje we wszystkich politykach UE. Wyniki te pokazują, że komisarze są silnie związani z krajami, które mianowały ich do Komisji, a także są w stanie wykorzystać swobodę, jaką daje im system ustawodawczy UE, aby realizować interesy tych krajów przy stole negocjacyjnym.
Po drugie, ideologia komisarza również wpływa na sukces państw w procesie legislacyjnym UE. Państwo członkowskie osiąga znacznie wyższy poziom sukcesu, gdy jedna z partii w jego rządzie należy do tej samej grupy politycznej Parlamentu Europejskiego co komisarz odpowiedzialny za negocjacje nad danym projektem. Jednakże w przeciwieństwie do narodowości, zależność ta nie występuje we wszystkich politykach UE. Mimo to, wyniki wskazują, że w takich obszarach jak wspólny rynek, rolnictwo czy zdrowie, państwo członkowskie, które nie ma „własnego” komisarza, może wykorzystywać swoje polityczne powiązania z danym komisarzem, aby skutecznie zwiększać swój poziom sukcesu.
Po trzecie, narodowe powiązania między państwami członkowskimi a komisarzami łagodzą negatywny wpływ posiadania sprzecznych preferencji z Komisją Europejską na sukces tych państw, i to niezależnie od obszaru polityki, którego dotyczy projekt. Efekt ten nie dotyczy jednak powiązań ideologicznych. Generalnie, gdy stanowiska państwa i KE są sprzeczne, to dane państwo osiąga istotnie mniejszy sukces, ale uzyskane wyniki dowodzą, że nawet w takiej sytuacji może być ono bardziej skuteczne, jeśli komisarz odpowiedzialny za projekt pochodzi z tego kraju. Z jednej strony, odkrycie to sugeruje, że komisarze cieszą się dużą dyskrecją podczas negocjacji. Mimo że o treści wniosku ustawodawczego decyduje kolektywnie Kolegium Komisarzy, to poszczególni komisarze nie zawsze czują się związani tą decyzją, forsując preferencje, które są niezgodne ze stanowiskiem całej Komisji, ale są tożsame z preferencjami państwa ich pochodzenia. Z drugiej strony uzyskane wyniki sugerują, że komisarze są bardzo skuteczni w promowaniu preferencji swoich krajów pochodzenia, nawet jeśli różnią się one znacznie od preferencji całej Komisji. Zdolność ta wynika najprawdopodobniej z dwóch okoliczności: 1) urzędnicy krajowi w Radzie zwracają uwagę na argumenty przedstawione przez komisarzy, oraz 2) zamknięty, tajny i nieformalny charakter negocjacji w Radzie i trilogach pozwala komisarzom i ich delegatom odejść od stanowiska Komisji i wykorzystać swoją swobodę do realizacji interesów swoich krajów.
Ponadto, uzyskane wyniki posiadają teoretyczne i normatywne implikacje. Z perspektywy teoretycznej, potwierdzają one, że teoria pryncypała-agenta dobrze wyjaśnia relacje między państwami członkowskimi a komisarzami, a także ich konsekwencje dla wyników negocjacji legislacyjnych w UE. W tym ujęciu, państwa są pryncypałami, którzy mianują swoich komisarzy, podczas gdy komisarze są ich agentami realizującymi ich interesy w UE. Za sprawą coraz częstszej nominacji na stanowiska komisarzy wysokich rangą polityków krajowych silnie związanych z partiami rządzącymi (zob. Doring, 2007; Hartlapp et al., 2014; Wonka 2007) państwa członkowskie zwiększają ich lojalność, zmniejszają ryzyko ich "wymknięcia się spod kontroli" i zobowiązują ich do postępowania zgodnego z preferencjami narodowymi, w ten sposób wywierając większy wpływ na stanowisko całej Komisji i osiągając wyższy poziom sukcesu w negocjacjach w obszarach podlegających jurysdykcji ich komisarzy. Oznacza to, że Komisja i komisarze nie powinni być dłużej traktowani jako technokratyczni i ponadnarodowi aktorzy, ale raczej jako polityczni agenci z silnymi narodowymi i partyjnymi powiązaniami z państwami członkowskimi i partiami. Ponadto z ustaleń wynika, że uznawanie Komisji za jednolitego aktora jest błędne. Ponieważ komisarze odgrywają kluczową rolę w procesie legislacyjnym UE i są w stanie działać autonomicznie, przyszłe badania powinny teoretyzować wpływ ich cech osobistych na konkretne zjawiska tego procesu, zamiast skupiać się wyłącznie na Komisji jako całości.
W ujęciu normatywnym, ustalenia podają w wątpliwość formalną niezależność komisarzy określoną w traktatach UE. Zgodnie z art. 17 TUE i 245 TFUE członkowie Komisji są osobami, których "niezależność jest niekwestionowana"” i które „nie zwracają się o instrukcje ani ich nie przyjmują od żadnego rządu, instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej", podczas gdy państwa członkowskie "szanują ich niezależność i nie dążą do wywierania na nich wpływu przy wykonywaniu przez nich zadań". Obecne badanie sugeruje, że przepisy te nie są przestrzegane: komisarze nie tylko dbają o interesy swoich krajów pochodzenia, nawet jeśli są one sprzeczne z preferencjami całej Komisji, ale także kraje pochodzenia wydają się wywierać nacisk na ich działania. Chociaż takie okoliczności wywołują konsekwencje dla wyników polityki, podważają one również legitymizację Komisji Europejskiej, w szczególności jej zobowiązanie do promowania ogólnego interesu Unii, a także naruszają równowagę władz, przyznając państwom członkowskim nieproporcjonalną kontrolę nad instytucją, która pełni rolę strażnika traktatów i bada wdrażanie prawodawstwa UE przez te kraje. Jeżeli ma zostać utrzymana niezależna i ponadnarodowa funkcja Komisji, przyszłe reformy traktatowe powinny albo zmienić zasady jej powoływania albo wzmocnić kontrolę nad poszczególnymi komisarzami, na przykład wprowadzając wotum nieufności wobec każdego z nich lub większą kontrolę przewodniczącego KE nad poszczególnymi komisarzami. W tym kontekście zmniejszenie liczby komisarzy poniżej liczby państw członkowskich, jak przewidziano w Traktatach z Nicei i Lizbony, mogłoby również zwiększyć znaczenie więzi narodowych i politycznych, a tym samym osłabić legitymizację wyników negocjacji legislacyjnych poprzez dalsze wzmocnienie przewagi krajów posiadających „własnych” komisarzy kosztem tych, którzy ich nie mają w danej kadencji.
- A. Kirpsza, Not so independent? The effect of Commissioners' attributes on EU member states' bargaining success, "West European Politics" 2023, online first