O projekcie EUVIS

Projekt Determinanty oraz opłacalność współpracy państw w ramach Grupy Wyszehradzkiej w procesie legislacyjnym Unii Europejskiej (EUVIS) jest realizowany w ramach grantu OPUS 20 przyznanego w 2021 r. przez Narodowe Centrum Nauki. Kierownikiem projektu jest dr Adam Kirpsza. Badania będą prowadzone w latach 2021-2024 w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Numer projektu EUVIS: 2020/39/B/HS5/02812.

Grantodawca

https://pg.edu.pl/image/journal/article?img_id=27949566&t=1416210608882

Cele projektu

GRUPA WYSZEHRADZKA

Grupa Wyszehradzka (V4) jest nieformalną regionalną formą współpracy czterech państw – Czech, Polski, Słowacji i Węgier. Za datę jej powstania przyjmuje się 15 lutego 1991 r., kiedy prezydenci Polski (Lech Wałęsa) i Czechosłowacji (Václav Havel) oraz premier Węgier (József Antall) podpisali w węgierskim mieście Wyszehrad wspólną deklarację ustalającą cele i warunki wzajemnej współpracy. Od 1 maja 2004 r., kiedy wszystkie kraje V4 stały się członkami Unii Europejskiej, Grupa Wyszehradzka działa w ramach UE, stanowiąc forum wypracowywania wspólnych stanowisk państw V4 w sprawach UE. Jednakże, pomimo istnienia mechanizmu współpracy w ramach V4, wciąż niewiele wiadomo na temat jego efektywności oraz opłacalności w procesie legislacyjnym UE. W literaturze brakuje systemowych, kompleksowych i empirycznych badań na ten temat, gdyż jak dotychczas koncentrowano się raczej na analizie ewolucji historycznej V4, ekonomii państw V4 czy stanowisk V4 w wybranych politykach UE (np. energetycznej czy migracyjnej). Praktyka pokazuje jednak, że państwa V4 często nie są w stanie osiągnąć wspólnego stanowiska, głosując odmiennie w sprawie aktów prawnych UE w Radzie UE. Przykładami są dyrektywa nr 2018/957 w sprawie delegowania pracowników, dyrektywa nr 2020/1057 w sprawie delegowania kierowców, decyzja nr 2015/1601 w sprawie tymczasowego mechanizmu relokacyjnego czy dyrektywa nr 2011/77 w sprawie ochrony praw autorskich. Pojawia się pytanie, dlaczego tak się dzieje i jakie czynniki takie sytuacje determinują? Podobnie, nie wiadomo, czy wyżej wskazana współpraca, zwłaszcza budowanie wzajemnej koalicji w procesie legislacyjnym UE, w ogóle przynosi jakiekolwiek korzyści państwom V4, zwiększając ich sukces w negocjacjach nad aktami prawnymi UE.  

CELE I PYTANIA BADAWCZE

Projekt stara się wypełnić te luki badawcze. Jego celem jest empiryczna analiza uwarunkowań i opłacalności współpracy państw w ramach Grupy Wyszehradzkiej w procesie legislacyjnym UE. Projekt próbuje udzielić odpowiedzi na dwa pytania badawcze.

  • Jakie są możliwości i determinanty współpracy państw w ramach Grupy Wyszehradzkiej w procesie legislacyjnym UE? Inaczej mówiąc, jakie czynniki powodują, że kraje należące do V4 prezentują bardziej lub mniej zgodne stanowisko w sprawie aktów prawnych UE?
  • Czy powyższa współpraca jest opłacalna? Mówiąc precyzyjniej, czy budowanie koalicji wyszehradzkiej, polegającej na zbliżaniu preferencji lub wypracowywaniu wspólnego stanowiska w sprawie legislacji UE, zapewnia wyższy poziom sukcesu państw V4 w negocjacjach nad aktami prawnymi UE? W ramach tego pytania projekt zbada także, czy budowanie koalicji V4 jest opłacalne dla wszystkich czy tylko dla niektórych krajów V4 oraz czy jej wpływ na sukces jest uzależniony od dodatkowych czynników.

METODOLOGIA

Aby odpowiedzieć na powyższe pytania, przeprowadzone będą dwa badania empiryczne. Pierwsze, dotyczące pierwszego pytania badawczego, będzie polegało na identyfikacji czynników wpływających na efektywność współpracy w ramach V4, mierzoną poziomem spójności państw V4 w głosowaniach nad aktami prawnymi UE w Radzie UE, najważniejszej instytucji prawodawczej UE. Determinanty te będą wyprowadzone z głównych teorii podejmowania decyzji w UE, np. rozłamów socjopolitycznych (cleavage theory), ekonomii politycznej, aktorów przekaźnikowych (relais actors theory) czy koalicji blokujących. W szczególności zbadany zostanie wpływ takich czynników jak: ideologia rządów państw V4 w wymiarze lewica/prawica oraz ich podejście do integracji europejskiej (pro/anty UE), interesy ekonomiczne tych krajów, narodowość sprawozdawcy, komisarza oraz prezydencji odpowiedzialnych za negocjacje nad projektem czy ogólny poziom sprzeciwu wobec danej regulacji wśród państw członkowskich. Analiza wpływu tych czynników będzie dokonana za pomocą techniki statystycznej - wielopoziomowej regresji logistycznej na bazie danych COUNCILVIS składającej się z wyników głosowań w Radzie w sprawie aktów prawnych UE uchwalonych w latach 2009-2019.

W drugim badaniu empirycznym przetestowana zostanie główna hipoteza, wyprowadzona z teorii koalicji blokujących, według której formowanie koalicji wyszehradzkiej (współpraca polegająca na zbliżaniu lub prezentowaniu wspólnego stanowiska w sprawie legislacji UE) istotnie zwiększa sukces państw V4 w procesie legislacyjnym UE. Zostanie ona uzupełniona o pomocniczne hipotezy, przewidujące, że wpływ tej koalicji zależy od innych czynników, np. radykalizmu preferencji państw V4 czy bliskości ich stanowisk do kluczowych aktorów (np. państw z najwyższą siłą głosu w Radzie czy Parlamentu Europejskiego). Hipotezy będą zweryfikowane empirycznie za pomocą techniki statystycznej - wielopoziomowej regresji liniowej wielorakiej na bazie danych DEUVIS zawierającej stanowiska państw oraz wyniki negocjacji w sprawie najważniejszych kwestii legislacyjnych negocjowanych w UE w latach 2004-2019.  

Kierownik projektu

Wyniki projektu

Czynniki wpływające na spójność państw V4 w procesie legislacyjnym UE (determinanty współpracy)

Wpływ koalicji wyszehradzkiej na sukces państw V4 w procesie legislacyjnym UE (opłacalność współpracy)

Bazy danych

V4VOTES

V4SUC